ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΜΑΝΙΑΣ - ΑΞΟΣ ΡΕΘΥΜΝΟΥ
Στο κέντρο
της Κρήτης εκεί που ο Ψηλορείτης συναντάει το Γεροπόταμο, στο μυχό της εύφορης κοιλάδας του, βρίσκεται η Αξός σκαρφαλωμένη στις πλαγιές ενός περίοπτου λόφου.
Ο σύγχρονος οικισμός διατήρησε αναλλοίωτο το αρχαίο όνομα. Για την προέλευση του ονόματος έχουν προταθεί δύο ερμηνείες. Σύμφωνα με τη πρώτη, η πόλη πήρε το όνομα από τον ιδρυτή της Όαξο, γιός του Απόλλωνα και της νύμφης Ακακκαλίδας. 
Κατά τη δεύτερη εκδοχή το όνομα της αναφέρεται στο απόκρημνο τοπίο, καθώς σύμφωνα με τον Στέφανο Βυζάντιο η Αξός ετυμολογείται από τη λέξη "άξους" που σημαίνει κρημνούς.
Ωστόσο, ο τόπος αυτός διαθέτει εκτός από τη φυσικά οχυρή θέση πολλές εύφορες εκτάσεις και πηγές, πλεονεκτήματα που οδήγησαν τον προϊστορικό άνθρωπο να τον επιλέξει για κατοικία του από πολύ παλιά, όπως υπαινίσσεται ο μύθος ίδρυσης της Αξού από τον Όαξο, γιό της Ακακκαλίδας θυγατέρας του Μίνωα.
Από την Αξό η θέα είναι απεριόριστη. Απέναντι προς Βορρά υψώνονται τα Ταλλαία Όρη. Στα Βορειοδυτικά το βλέμμα φθάνει μέχρι τη βόρεια ακτή έως το Ακρωτήρι στα Χανιά. Προς τα Ανατολικά το μάτι συναντάει τα Ανώγεια, ενώ προς τα Δυτικά ξεπροβάλλει η κορυφογραμμή του Ψηλορείτη.ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΜΑΝΙΑΣ ΑΞΟΣ ΡΕΘΥΜΝΟΥ
Σ΄ αυτό τον τόπο που υπήρξε σκηνικό πολλών μύθων, όπως της γέννησης του Δία στη γειτονική Νίδα, των Ιδαίων Δακτύλων, των Κουρητών αλλά και του χάλκινου Τάλλου, δημιουργήθηκε και αναπτύχθηκε η Αξός.
Η επικράτεια της πόλης συνόρευε ανατολικά με την Τύλισσο και τη Ραύκο και Δυτικά με την Ελεύθερνα. Νότιο όριο της ήταν η κορυφογραμμή της Ίδης.
Διέξοδο στη θάλασσα εξασφάλιζαν στην Αξό το λιμάνι της αρχαίας Αστάλης που εντοπίζεται στο ακρωτήρι Πυροβολόπετρα, στο Μπαλί και το λιμάνι της Αλμυρίδας ανατολικότερα κοντά στο σύγχρονο οικισμό Σίσσες που επίσης διατηρεί την αρχαία του ονομασία. Στα όρια της επικράτειάς της βρίσκονται δύο πολύ σημαντικά ιερά σπήλαια: του Ταλλαίου Ερμή κοντά στο σημερινό χωριό Μελιδόνι και το Ιδαίο Άντρο αφιερωμένο στο Δήνα τον Ιδατά.
ΔΙΑΚΟΠΕΣ ΑΞΟΣ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΚΡΗΤΗ ΔΙΑΚΟΠΕΣ
